EBELİK MESLEĞİNİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: 5N1K ANALİZİ
Ebelik, kadın ve bebek sağlığının korunmasında kritik bir rol oynayan, doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrası dönemlerde kadınlara sağlık hizmeti sunan uzmanlaşmış bir sağlık mesleğidir. Ancak, ebelik mesleği düşük maaşlar, yetersiz çalışma koşulları, mesleki saygınlık eksikliği ve eğitim fırsatlarının kısıtlı olması gibi bir dizi zorlukla karşı karşıyadır. Bu sorunlar, uzun yıllardır var olmakla birlikte, son zamanlarda sağlık sistemlerindeki değişimlerle daha da belirginleşmiştir ve Türkiye’de ve dünya genelinde birçok farklı coğrafyada yaşanmaktadır.
Bu yazıda, ebelik mesleğinin karşılaştığı bazı sorunları ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini 5N1K analiz yöntemiyle ele almak istiyorum.
Ne? Ebelik, doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrası dönemlerde kadınlara sağlık hizmeti sunan, uzmanlaşmış bir sağlık mesleğidir. Ebeler, anne ve bebek sağlığının korunmasında hayati bir rol oynamaktadır.
Neden? Ebelik mesleği, düşük maaşlar, yetersiz çalışma koşulları, mesleki saygınlık eksikliği ve eğitim fırsatlarının kısıtlı olması gibi sorunlarla mücadele etmektedir. Bu sorunlar, ebelerin iş tatminini ve hizmet kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Ne Zaman? Bu sorunlar, uzun yıllardır var olmakla birlikte, son zamanlarda sağlık sistemlerindeki değişimlerle daha da belirginleşmiştir.
Nerede? Ebelik mesleğinin sorunları, Türkiye'de ve dünya genelinde birçok farklı coğrafyada yaşanmaktadır.
Nasıl? Sorunların üstesinden gelmek için, adil ücret politikaları, iyileştirilmiş çalışma koşulları, mesleki saygınlığın artırılması ve eğitim fırsatlarının genişletilmesi gerekmektedir.
Kim? Bu çözüm önerilerinin uygulanması, sağlık politikası yapıcıları, eğitim kurumları, sağlık hizmeti sağlayıcıları ve ebelerin kendileri tarafından gerçekleştirilmelidir.
Sorunlar ve Çözüm Önerileri:
Doğumhaneler Ebelik Mesleğinin Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Doğumhanelerdeki Ücret Sorunları:
● Sorun: Ebeler, normal ve riskli doğumlar yapmalarına rağmen, ameliyathane, diyaliz, yanık ve acil birimlerinde çalışanlar gibi riskli birim nöbet parası ve ek ödemeleri alamıyorlar.
● Çözüm Önerisi: Doğumhanelerde çalışan ebeler için riskli birimlerle eşit ücretlendirme ve ek ödeme yapısının oluşturulması.
●
Kalifiye Eleman Yetiştirilmesi:
● Sorun: Yeterli ücret ve takdir alamayan ebelerin motivasyon eksikliği, doğumhanelerde kalifiye eleman yetiştirilmesini zorlaştırıyor.
● Çözüm Önerisi: Ebelik mesleğinin cazibesini artıracak maaş ve ödül sistemlerinin geliştirilmesi, mesleki gelişim ve kariyer planlamasına destek sağlanması.
Hijyen ve Konfor Alanları:
● Sorun: Ebeler, doğum sırasında sık sık kıyafet değiştirmek zorunda kalıyor ve mahremiyetlerini koruyacak uygun duş ve oda koşullarına sahip değiller1.
● Çözüm Önerisi: Doğumhanelerde hijyen ve konfor alanlarının iyileştirilmesi, ebelerin mahremiyetini gözeten duş ve dinlenme odalarının sağlanması.
Mesleki Yıpranma ve Sigorta:
● Sorun: Doğumhane ebeleri, mesleki yıpranma ve yasal riskler açısından diğer meslek gruplarına göre daha fazla risk altında ve meslek sigortası bulunmuyor.
● Çözüm Önerisi: Ebeler için meslek sigortasının sağlanması ve mesleki yıpranmaya yönelik destek programlarının oluşturulması.
Eğitim ve Mesleki Gelişim:
● Sorun: Ebelere yönelik sertifika programları yetersiz ve bilgilerini sürekli güncel tutabilecekleri interaktif eğitimler eksik.
● Çözüm Önerisi: Ebelik mesleğinin bilimsel gelişimini destekleyecek sertifika programları ve interaktif eğitimlerin düzenlenmesi, yüksek lisans ve doktora programlarının artırılması.
Akademisyen Ebelerin Yetiştirilmesi:
● Sorun: Ebelik bölümü akademisyenlerinin çoğunun ebe olmaması ve ebelik bölümü mezunları dışında diğer bölümlerden mezun olanların akademisyen olarak alınması1.
● Çözüm Önerisi: Ebelik bölümlerinde akademisyen olarak sadece ebelik mezunlarının görev alması ve ebelik mesleğine özgü akademik kadroların oluşturulması.
Bu sorunlar ve çözüm önerileri, ebelik mesleğinin geleceği için kritik öneme sahiptir ve mesleğin sürdürülebilirliğini sağlamak adına dikkate alınmalıdır.
Genel Servislerde Ebelik Mesleğinin Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri;
Sertifika Programlarına Erişim:
● Sorun: Doğum hastaneleri dışında genel hastanelerde servis hemşireliği yapan ebeler, sertifika programlarından faydalanamıyor.
● Çözüm Önerisi: Ebeler için genel hastanelerde de geçerli olacak şekilde sertifika programlarının geliştirilmesi ve erişilebilirliğin artırılması.
Yönetici Pozisyonlarına Geçişte Yasal Engeller:
● Sorun: Ebeler, sorumlu hemşire, koordinatör veya süpervizör gibi yönetici pozisyonlarına geçişte yasal engellerle karşılaşıyor.
● Çözüm Önerisi: Ebelik mesleğinin yasal çerçevesinin güncellenmesi ve yönetici pozisyonlarına geçişteki engellerin kaldırılması.
Ek Ödeme Farkları:
● Sorun: Sorumlu ebelik yapan ebeler, sorumlu hemşirelere verilen %10 ek ödeme farkından yararlanamıyor.
● Çözüm Önerisi: Sorumlu ebelik yapan ebeler için ek ödeme farklarının sağlanması ve maaş yapısının gözden geçirilmesi.
Bu sorunlar ve çözüm önerileri, ebelik mesleğinin genel servislerdeki durumunu iyileştirmek ve mesleki gelişimini desteklemek için önemlidir. Ebelik mesleğinin profesyonelleşme sürecinde yaşanan sorunlar ve bu sorunlara çözüm önerileri, mesleğin mevcut durumunun iyileştirilmesine katkı sağlayacaktır.
Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) Ebelik Mesleğinin Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri;
Ücretlendirme:
● Sorun: Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) çalışan ebeler, nüfusa dayalı ücret uygulaması nedeniyle düşük gelir elde ediyor ve teşvik ücretleri hekimin poliklinik sayısına endeksli oluyor.
● Çözüm Önerisi: Ücretlendirme sisteminin gözden geçirilmesi ve nüfus yoğunluğuna göre değil, ebelik hizmetlerinin niteliğine ve kapsamına göre adil bir ücretlendirme yapılması.
İzin Politikaları:
● Sorun: Kısa süreli izinler için yıllık izin kullanılması gerekiyor.
● Çözüm Önerisi: Esnek izin politikalarının uygulanması ve kısa süreli izinler için ayrı bir düzenleme getirilmesi.
Denetimler:
● Sorun: ASM’de yapılan denetimler sık ve rahatsız edici olabiliyor.
● Çözüm Önerisi: Denetim süreçlerinin daha az rahatsız edici ve daha yapıcı bir yaklaşımla gerçekleştirilmesi.
Giyim Yardımı:
● Sorun: Giyim yardımları güncel ihtiyaçları karşılamıyor.
● Çözüm Önerisi: Giyim yardımlarının güncellenmesi ve çalışanların ihtiyaçlarına uygun hale getirilmesi.
Yemek Ücreti:
● Sorun: Öğle yemeği ücretleri karşılanmıyor ve cari giderlerle ilgili kısıtlamalar var.
● Çözüm Önerisi: Çalışanların öğle yemeği ücretlerinin karşılanması ve cari giderlerdeki kısıtlamaların azaltılması.
Tercümanlık Hizmetleri:
● Sorun: Suriyeli hastalar için tercümanlık hizmetlerinin eksikliği.
● Çözüm Önerisi: ASM’de çok dilli tercümanlık hizmetlerinin sağlanması ve göçmen hastalar için özel protokollerin geliştirilmesi.
Vergi Dilimleri:
● Sorun: Vergi dilimlerinin fazlalığı nedeniyle maaşlarda azalma yaşanıyor.
● Çözüm Önerisi: Vergi dilimlerinin gözden geçirilmesi ve adil bir vergilendirme sisteminin uygulanması.
Mesleki Tanınırlık:
● Sorun: ASM’de çalışan ebeler ve hemşireler, genel tanımlar altında anılıyor.
● Çözüm Önerisi: Ebelerin ve hemşirelerin mesleki unvanlarının kullanılması ve tanınırlıklarının artırılması.
Aile Hekimliği Yerleşim Süreci:
● Sorun: Aile hekimliğine yerleşirken hekimlerin onayının gerekmesi ve standart olmayan çalışma koşulları.
● Çözüm Önerisi: Aile hekimliği yerleşim sürecinin objektif kriterlere dayandırılması ve çalışma odalarının standartlara uygun hale getirilmesi.
Bu sorunlar ve çözüm önerileri, Aile Sağlığı Merkezlerindeki ebelik mesleğinin karşılaştığı zorlukları ve bu zorlukların üstesinden gelmek için atılması gereken adımları ortaya koymaktadır.
1. Mesleki Saygınlık ve Özerklik: Ebelik mesleğinin profesyonelleşme sürecindeki başlıca sorunlar arasında, mevcut ebelik yasasının günün gereksinimlerini karşılayacak nitelikte olmaması, örgütlenmenin istenen düzeyin altında olması, otonomiye ilişkin sorunların varlığı ve yapılan bilimsel araştırmaların henüz istenen düzeye ulaşmaması yer almaktadır.
Çözüm olarak, ebelik yasasının güncellenmesi, ebelikte doktora eğitimine başlanması, örgütlenmenin güçlendirilmesi ve bilimsel araştırma yapma konusunda klinisyen ebelere destek olunması gerektiği belirtilmiştir.
2. Eğitim ve Mesleki Gelişim: Ebelikte lisansüstü eğitim programlarının güçlendirilmesi, görev tanımlarının yapılması, altyapı ve öğretim elemanı sayısı açısından yetersiz olan bölümlerde gerekli iyileştirmelerin yapılması, bu okullarda öğrenci sayısının azaltılması ve ebelik yasasının yürürlüğe girmesi önerilmektedir.
3. Ücretlendirme ve Çalışma Koşulları: Ebelik mesleğindeki düşük maaşlar ve yetersiz çalışma koşulları, mesleğin cazibesini azaltmakta ve ebelerin işten ayrılmasına yol açmaktadır. Adil ücret politikaları ve iyileştirilmiş çalışma koşulları, mesleki saygınlığın artırılması ve eğitim fırsatlarının genişletilmesi, sorunların üstesinden gelmek için gereklidir.
4. Sağlık Politikası ve Uygulamalar: Sağlık politikası yapıcıları, eğitim kurumları, sağlık hizmeti sağlayıcıları ve ebelerin kendileri, bu çözüm önerilerinin uygulanmasında kritik roller oynamaktadır. Ebelik mesleği, toplumun sağlığı ve geleceği için kritik öneme sahiptir ve ebelerin karşılaştığı sorunları çözmek ve mesleğin sürdürülebilirliğini sağlamak, hepimizin sorumluluğundadır.
Ebelik mesleği, toplumun sağlığı ve geleceği için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, ebelerin karşılaştığı sorunları çözmek ve mesleğin sürdürülebilirliğini sağlamak, hepimizin sorumluluğundadır.
Hep-Sen Gaziantep Şube Başkanı Ayşe Kılınç
1. Türkiye’de Ebelik Mesleğine İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri
2. Türkiye'de ebelik mesleğinin algılanışında sorunlar var!
3. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi » Makale » Türkiye'de Ebelik Mesleğinin ...
